GENEL BİLGİLER
Karadeniz ve Doğu iklimi arasında sıkışmış küçük bir doğu kasabası, Sümmani ile birlikte hafızalarda yer edinmiş, son zamanlarda ise "İbrahim Erkal" ve "Peri Bacaları" sıfatlarını da eklenerek hafızalardaki yerini iyice genişletmiş bir Narman. Sümmani,İbrahim Erkal, Org. Memduh Tağmaç ,Işıklı Pehlivan ,Ethem Baba gibi daha birçok Türkiye çapında önemli kişileri bağrında yetiştirmiş olmasıyla övünen Narman, bu günlerde ise muhteşem güzellikleri ile inssanı büyüleyen Peri bacaları ile de yine diikkatleri üzerine çekmektedir.
Narman hakkında tarih kaynaklarına baktığımız zamani ortaçağdan itibaren görülmeye başlanmaktadır. Yine bununla beraber, Urartu'dan İskit ve Kimmer, Med ve Pers, Sasani, Roma ve Bizanslılar zamanında da önemli hadiselerde rol oynamıştır. Erzurum-Tiflis-Anı-Kars gibi büyük merkezlerin oluşması, Narmanın'ın geleceğine de tesir etmiştir. Anadolu'daki Türkleşme hareketinden sonra Narman'a Türkmen akını başlamıştır. Bugün Narman ve çevresinde görülmekte olan köy isimleri onların hatırasıdır. Halkın Samıkala diye söylediği yer aslında Samagar Noyan ile ilgilidir.
Narman Karakoyunlu ve Akkoyunlu hakimiyetinde de kalmış ve Osmanlı öncesi de Mirza Çubuk'un idaresinde bulunmuştur. Kanuni Sultan Süleyman devrinde Erzurum beylerbeyliğinin bir sancağı haline getirlien Narman, 1536'da Osmanlı hakimiyetine girmiştir. O zamanki kayıtlarda Mamervan diye geçmektedir. Fransız tarihçilerinden J.L. Becque-Grammont , "Türk-Safevi Araştırmaları" isimli makalesinde, Kanuni devrine ait yazmada, Narman'dan Mamurvan şekilinde bahsetmekte ve şunları ifade etmektedir:"Mamurvan kalesinin dibinde bir ırmak akar. Ol il Olti kalesinin arası asker konağı ile bir konak yerdür... Tav ili maruf bir yer vardır. Mamurvan kalesi burada bulunuyor. Yaylakları gökcik, av yerleri çok ve güzel yerlerdir. Narman çayı, Şekerli'den geçer. Narman'a uğrar. Bu Mamurvan kalesi kvarkarenin hassıdır. Ona yakın Samagar(Samikale) demekle mehşur olan yöre göze çarpar. Neriman denilen yer 40-50 kadar köyden ibarettir. Tortum, Akçakale, Haho gibi yerlerde Neriman'a komşudur."
Narman, Osmanlı-Rus Savaşlarının tam ortasında kalmış ve oldukça da etkilenmiştir. Halkın Urus ve Moskof dedikleri Çarlık Rusyası ve Ermenilerle yaptıkları mücadeleler halen akıllarda olup, her yıl 18 Mart günü kurtuluş günü olark kutlanmaktadır.
Narman, tarih seyri içinde Bizans hakimiyetinde iken Namurvan-Namervan-Namrevan olark adlandırılmış, Arapların ilçemizi bayram günü ele geçirmeleri sebebiyle "İd" olark adlandırılmıştır. 1918 yılından sonra da şimdiki adı Narman ismini almıştır.
1926 yılına kadar ilçe statüsüne sahipken, bu yılda Tortum'a gelen Teşkilat-ı Mülkiye Heyeti'nce düzenlenen raporla 88 köyünden 5 köyü Artvin ili Yusufeli ilçesine, 5 köyü Kars ili Sarıkamış ilçesine, 18 köyü ve Çamlıbe(Ardos) Bucağı Oltu ilçesine dahil edilerek Narman'ı da İd bucağı adı altında 57 köyü ve Ayyıldız(Piktir) Bucağı ile birlikte Tortum'a bağlanarak ilçelikten lağvedilmiştir.
Narman 1954 yılına kadr Tortum'a bağlı İd bucağı olarak yönetilmiştir. Narman'ın o zamanki belediye başkanı İhsan Erdim'in çalışmalarıyla 01/06/1954 yılında yenide ilçe statüsüne kavuşmuştur.
.jpg?mode=resize&width=1200)
